Fitokannbinoidy to jedne z głównych związków, z których składają się rośliny.

Powszechnie znane jako kannabinoidy, substancje od tysięcy lat wykorzystywane przez ludzi. Kannabinoidy znajdujące się w konopiach odpowiadają za liczne efekty terapeutyczne, co sprawia, że kiedyś uważane za narkotyk, coraz częściej są przedmiotem badań naukowców oraz wykorzystywane są przez lekarzy do leczenia wielu schorzeń.

Jednym z najbardziej znanych fitokanbinoidów jest Kannabidiol (CBD).

Stosowany na całym świecie w różnych wskazaniach, za to z kilkoma zatwierdzonymi zastosowaniami medycznymi. Ten 21-węglowy związek terpenofenolowy powstaje po dekarboksylacji z prekursora kwasu kannabidiolowego, chociaż może być również wytwarzany syntetycznie [1]. Oczyszczone CBD jest dopuszczone tylko w rzadkich, opornych na leczenie, pediatrycznych postaciach padaczki [2, 3, 4, 5, 6]. Obecnie prowadzone są badania kliniczne w potencjalnych wskazaniach, takich jak: lęk, schizofrenia, uzależnienia, zespół stresu pourazowego, nowotwory i nieswoiste zapalenia jelit. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków oraz Europejska Agencja Leków zatwierdziły preparaty leków zawierające CBD Epidiolex ® (czysty roztwór doustny CBD) i Sativex ® (CBD i Delta-9-tetrahydrokannabinol (THC, 1:1) do stosowania w jamie ustnej spray), oba opracowane przez GW Pharmaceuticals [7].

Istnieje nieusankcjonowane medyczne zastosowanie produktów opartych na CBD z olejkami, suplementami, gumami i ekstraktami o wysokim stężeniu, które są dostępne online w leczeniu wielu dolegliwości. CBD jest ogólnie dobrze tolerowany i ma dobry profil bezpieczeństwa. Zgłoszone działania niepożądane mogą być wynikiem interakcji między CBD a istniejącymi lekami pacjentów. Kilka krajów zmodyfikowało swoje krajowe prawo, aby uwzględnić CBD jako produkt leczniczy. Do chwili obecnej nie ma dowodów na rekreacyjne używanie CBD lub jakiekolwiek problemy związane ze zdrowiem publicznym związane z używaniem czystego CBD [1].

Podczas gdy THC może wywołać zarówno schizofrenię, jak i SUD (zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych) oraz pogorszyć przebieg obu zaburzeń, niepsychoaktywny związek CBD może mieć przeciwne, a nawet korzystne działanie. Na przykład CBD może mieć zdolność przeciwdziałania objawom psychotycznym i upośledzeniu funkcji poznawczych związanych z używaniem konopi indyjskich, a także z doraźnym podawaniem THC [8, 9]. Ponadto CBD może obniżyć ryzyko rozwoju psychozy związanej z używaniem konopi. Podobnie, CBD może służyć jako leczenie SUD, ponieważ dowody z badań przedklinicznych sugerują, że CBD zmniejsza negatywne skutki odstawienia, motywację do samodzielnego podawania i powrotu do używania narkotyków [10]. W rezultacie związki zawierające CBD są coraz częściej badane również w kontekście nadużywania substancji przez ludzi [11].

W kilku kolejnych artykułach przyjrzymy się bliżej dowodom naukowym na działanie CBD oraz prowadzonych obecnie badań klinicznym na lecznicze wykorzystanie tego związku.

1. WHO. CANNABIDIOL (CBD) Pre-Review Report Agenda Item 5.2 (dostęp: 10.01.2022) źródło: https://www.who.int/medicines/access/controlled-substances/5.2_CBD.pdf
2. Mitelpunkt A., Kramer U., Hausman Kedem M., Zilbershot Fink E., Orbach R., et al.: The safety, tolerability, and effectiveness of PTL-101, an oral cannabidiol formulation, in pediatric intractable epilepsy: A phase II, open-label, single-center study. Epilepsy Behav. 2019, 98, 233–237.
3. Devinsky O., Patel A.D., Cross J.H., Villanueva V., Wirrell E.C., et al: Effect of Cannabidiol on Drop Seizures in the Lennox–Gastaut Syndrome. N. Engl. J. Med. 2018, 378, 1888–1897.
4. Devinsky O., Marsh E., Friedman D., Thiele E., et al.: Cannabidiol in patients with treatment-resistant epilepsy: An open-label interventional trial. Lancet Neurol. 2016, 15, 270–278.
5. Thiele E.A., Marsh E.D., French J.A.; Mazurkiewicz-Beldzinska M.; Benbadis, S.R., et al.: Cannabidiol in patients with seizures associated with Lennox-Gastaut syndrome (GWPCARE4): A randomised, double-blind, placebo-controlled phase 3 trial. Lancet 2018, 391, 1085–1096.
6. Hess E.J., Moody K.A., Geffrey A.L., Pollack, S.F.; Skirvin L.A., et al.: Cannabidiol as a new treatment for drug-resistant epilepsy in tuberous sclerosis complex. Epilepsia 2016, 57, 1617–1624.
7. Millar S.A., Maguire R.F, Yates A.S., O’Sullivan S.E.: Towards Better Delivery of Cannabidiol (CBD). Pharmaceuticals 2020, 13(9), 219
8. Zuardi A.W., Shirakawa I., Finkelfarb E., Karniol, I.G.: Action of cannabidiol on the anxiety and other effects produced by δ9-THC in normal subjects. Psychopharmacology (Berl.) 1982, 76, 245–250.
9. Englund A., Morrison P.D., Nottage J., Hague D., Kane, F., et al. Cannabidiol inhibits THC-elicited paranoid symptoms and hippocampal-dependent memory impairment. J. Psychopharmacol. 2013, 27, 19–27.
10. Iseger T.A., Bossong, M.G.: A systematic review of the antipsychotic properties of cannabidiol in humans. Schizophr. Res. 2015, 162, 153–161.
11. Batalla A., Janssen H., Gangadin S.S., Bossong M.G.: The Potential of Cannabidiol as a Treatment for Psychosis and Addiction: Who Benefits Most? A Systematic Review. J Clin Med. 2019 Jul; 8(7): 1058.